Een gascentrale in Nijmegen? Wat is er aan de hand?

Op deze pagina leggen we uit wat er aan de hand is, wat GroenLinks daarvan vindt en wat we als fractie in de gemeenteraad willen gaan doen. Ook kun je links vinden naar wat andere mensen en organisaties in onze stad vinden en doen.

Bestemmingsplan Waal Energie

Het bestemmingsplan gaat over het gebied waar vroeger de kolencentrale stond en de gebieden daaromheen. Dit nieuwe bestemmingsplan zorgt ervoor dat er in dit gebied nieuwe initiatieven kunnen starten, energieopwekking mogelijk blijft en andere dingen, zoals bijvoorbeeld een kolencentrale, niet meer mogen. Er komt ruimte voor duurzame ontwikkelingen zoals waterstoftanken voor binnenvaartschepen, voor circulaire watergebonden bedrijven en voor een aquathermie-installatie waarmee duurzaam warmte kan worden opgewekt voor het warmtenet.

In het nieuwe bestemmingsplan blijft er ruimte voor een energiecentrale op deze plek. Deze centrale moet hybride zijn, dus klaar voor groene waterstof. Sowieso staan er in het nieuwe bestemmingsplan strengere eisen aan duurzaamheid dan de regels die nu gelden, kolen mogen in de nieuwe situatie bijvoorbeeld niet meer. De nieuwe hybride centrale mag onder voorwaarden ook op fossiel gas draaien.

Een nieuwe, gasgestookte energiecentrale past niet in het duurzame Nijmegen dat GroenLinks voor zich ziet. Helaas bepaalt de rijksoverheid dat er in Nijmegen ruimte moet zijn voor een op gasgestookte grote elektriciteitscentrale. We kunnen dit als gemeente niet tegenhouden. Gelukkig stelt de gemeente wel voorwaarden en regels, zoals wanneer de centrale CO2-vrij moet zijn, dat fossiel gas alleen een transitiebrandstof mag zijn en dat de elektriciteit alleen voor lokaal gebruik mag worden opgewekt. GroenLinks is daar blij mee, maar wil die voorwaarden nog scherper stellen.

Een slecht plan

GroenLinks vindt het een slecht plan om in Nijmegen een gasgestookte elektriciteitscentrale toe te staan. In Nijmegen zetten we juist alles op alles om niet meer afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen: met duurzame warmtenetten en het beter isoleren van bestaande huizen en gebouwen bijvoorbeeld. We moeten klimaatverandering stoppen, elektriciteit opwekken met fossiele brandstoffen willen we daarom niet. 

Maar de rijksoverheid wil het wel, en helaas gaat die erover

Een plek aanwijzen waar een grote elektriciteitscentrale moet kunnen komen en het toestaan dat die ook op fossiel gas mag draaien is een landelijke beslissing. De rijksoverheid heeft bepaald (via de zogenaamde Barro [1]) dat er op deze plek grootschalige elektriciteitsopwekking moet kunnen plaatsvinden en een andere landelijke wet (Elektriciteitswet 1998) bepaalt dat een gemeente geen brandstoffen mag uitsluiten. Kort gezegd, we hebben er als gemeente eigenlijk helemaal niks over te zeggen.

Nijmegen stelt wel voorwaarden

De gemeenteraad moet nu beslissen over het bestemmingsplan waarin een gasgestookte centrale wordt toegestaan. Maar de gemeente heeft, ondanks dat dit wettelijk erg ingewikkeld is, een aantal voorwaarden [2] opgenomen waaraan voldaan moet worden voordat er een centrale mag komen en voordat deze op fossiel gas zou mogen draaien. Dit zijn deze voorwaarden:

• Er mag alleen een hybride centrale komen. Dankzij eerdere reacties uit de stad (bijvoorbeeld van XR Nijmegen) mag er alleen een op fossiel gasgestookte centrale komen als die zonder aanpassing ook kan draaien op groene waterstof.
• Er mag alleen een op fossiel gasgestookte centrale komen wanneer er aan één van deze voorwaarden voldaan wordt:
  • de Rijksoverheid bepaalt dat er landelijke noodzaak bestaat.
  • fossiel gas tijdelijk wordt ingezet als transitiebrandstof naar meer duurzame brandstof.
  • de elektriciteit die hiermee wordt opgewekt gebruikt wordt voor lokaal gebruik.
  • fossiel gas wordt ingezet ten behoeve van warmtelevering aan een lokaal of provinciaal warmtenet.
• Bovendien moet de emissie van de centrale op 1 januari 2045 CO2-vrij zijn.

Maar voor GroenLinks moeten die voorwaarden strenger

We vinden het fijn dat de gemeente heldere voorwaarden stelt. Als GroenLinks denken we wel dat deze voorwaarden strenger moeten en kunnen.

• Wat ons betreft moet de emissie van de centrale 5 jaar eerder CO2-vrij zijn, uiterlijk 1 januari 2040.
• Gas stoken om een warmtenet te verwarmen is het paard achter de wagen spannen (warmtenetten zijn er tenslotte om huizen zonder gas te verwarmen). Die voorwaarde schrappen we.
• We maken de voorwaarde over tijdelijk gebruik van gas als transitiebrandstof strenger. Tijdelijk betekent: zodra de mogelijkheid van duurzame waterstof beschikbaar is wordt er van fossiel overgegaan op duurzame waterstof.

Fossiel gas als brandstof moet alleen mogen als er echt niks anders kan, er moet dus voldaan worden aan alle door de gemeente gestelde voorwaarden voordat fossiel gas wordt toegestaan.

Wat gebeurt er nog meer?

Referendumverzoek

Op dit moment wordt er door een aantal actieve Nijmegenaren hard gewerkt aan een referendumverzoek. De initiatiefnemers willen graag dat Nijmegenaren via dit referendum zich kunnen uitspreken over de volgende vraag: “Bent u voor of tegen het bestemmingsplan Waal Energie, waarin onder meer een grootschalige elektriciteitscentrale is toegestaan, die tot 1 januari 2045 mag worden gestookt op aardgas met CO2-uitstoot?” (Meer info op: https://www.tegengasnijmegen.nl)

GroenLinks snapt de zorgen van deze inwoners heel goed en wacht het proces van het referendumverzoek af. Een uitspraak van de Nijmeegse inwoners over de wenselijkheid van een energiecentrale op fossiel gas vinden we waardevol, ook wanneer de beslisruimte van de gemeente beperkt is door de aanwijzing van de locatie voor grootschalige energieopwekking door de rijksoverheid en de wettelijke onmogelijkheid om als gemeente brandstoffen uit te sluiten. De vraagstelling van het referendum is nog wel ingewikkeld. Als de gemeenteraad tegen het nieuwe bestemmingsplan stemt blijft het huidige bestemmingsplan gelden, in dit huidige bestemmingsplan is energieopwekking door middel van gas al toegestaan, sterker nog, dit mag zonder voorwaarden en bovendien zijn ook kolen en andere fossiele brandstoffen toegestaan.

Actie door Extinction Rebellion Nijmegen

XR Nijmegen organiseert “Geen Nieuwe Gascentrale”. Extinction Rebellion protesteert tegen de mogelijke bouw van een gasgestookte energiecentrale in Nijmegen. Ze eisen dat de overheid zich aan haar eigen beleid houdt en de bouw van een centrale niet toestaat. (Meer info via https://extinctionrebellion.nl/events/actie-geen-nieuwe-gascentrale/)

We snappen de verbazing van XR Nijmegen heel goed. De rijksoverheid moet zich harder blijven inzetten voor een Nederland dat niet afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Het vasthouden aan de aanwijzing om in Nijmegen een gasgestookte energiecentrale toe te staan past daar in de ogen van GroenLinks niet bij. Goed dat XR en andere inwoners van Nijmegen hun mening hierover stevig laten horen en zien aan de landelijke overheid.

Mening van Milieudefensie Nijmegen

Diverse milieu-organisaties houden de Nijmeegse ontwikkelingen scherp in de gaten. Hier vind je de mening van Milieucentrum de Broeikas en Milieudefensie Nijmegen: https://grruunn.nl/gascentrale/

[1] Barro = Besluit algemene regels ruimtelijke ordening

[2] Deze voorwaarden komen voort uit andere wetten en bestaand beleid van de rijksoverheid. De verwachting is daarom dat deze voorwaarden, ondanks dat deze bijvoorbeeld ingaan tegen wetgeving, niet zullen leiden tot in beroep gaan van de rijksoverheid. En zelfs wanneer dit gebeurt leidt tot een negatieve beslissing van de raad van state. Voorbeeld: De gemeente Nijmegen stelt voor om kolen als brandstof uit te sluiten, dit mag niet volgens de elektriciteitswet, maar omdat de rijksoverheid al heeft vastgesteld dat kolencentrales allemaal dicht moeten verwacht de gemeente niet dat hiertegen in beroep wordt gegaan.