De gemeente Nijmegen staat niet toe dat er binnen haar grenzen genetisch veranderde landbouwproducten worden geteeld en heeft dat vastgelegd in een bestemmingsplan. Tegen dat plan heeft geen enkele partij in de afgelopen maanden bezwaar aangetekend, zodat het rechtskracht heeft. Daarmee is Nijmegen de eerste stad in Europa die zo ver is. Vandaag is er een feestje om dat te vieren.

De inwoners van Nijmegen zullen er echter niets van merken. Er wordt aan supermarkten niet gevraagd om levensmiddelen die genetisch veranderde ingrediënten bevatten van het schap te halen. “Het is echter geen symbolische stap, maar vooral een principiële”, zegt GroenLinks-wethouder Jan van der Meer van milieu. “Nijmegen heeft maar weinig landbouwgrond binnen haar grenzen. Voor dat kleine stukje, in de Ooijpolder waar nu een biologische boer actief is, hebben we het bestemmingsplan aangepast. Daarmee willen we een boodschap afgeven. Genetisch veranderde voeding vinden we ongewenst.”

Toenmalig staatssecretaris van milieu Joop Atsma wees Nijmegen begin dit jaar in een brief terecht over haar voornemen. De bewindsman vond dat een gemeente daar niet over gaat. Den Haag beslist over vergunningen die proeven betreffen met genetisch aangepaste teelt, Brussel gaat over mogelijke commerciële teelt van dergelijke landbouwproducten, aldus Atsma in zijn brief.

Atsma zag echter een memo van zijn eigen ministerie - Vrom - uit juli 2004 over het hoofd. Daarin staat met zoveel woorden dat het aanwijzen van gentechvrije zones in bestemmingsplannen juridisch mogelijk is. Nijmegen heeft daarvan gebruikgemaakt. Het ministerie - inmiddels infrastructuur en milieu geheten - moet, ook na herhaald aandringen, een reactie op de gang van zaken in Nijmegen schuldig blijven.

Volgens juridisch gentechexpert Bondine Kloostra is een bestemmingsplan bij uitstek geschikt om een gebied gentechvrij te verklaren. “Een bestemmingsplan scheidt botsende ruimtelijke functies. Dat soort plannen scheiden bijvoorbeeld woonwijken en bedrijfsterreinen of woonwijken en natuur. In het Nijmeegse geval worden biologische landbouw, dat gentech nadrukkelijk verbiedt, en mogelijke gentechlandbouw van elkaar gescheiden.”

Kloostra, als advocaat verbonden aan het Amsterdamse kantoor Van den Biesen Boesveld, heeft vele rechtszaken gevoerd over de toepassing van gentechnologie in de landbouw. Zij noemt de stap van Nijmegen ‘moedig’ en ‘een doorbraak in Europa’.

De stap van Nijmegen gaat navolging krijgen. Provinciale Staten van Friesland en de gemeenteraad van Culemborg hebben procedures in gang gezet om wettelijk vast te leggen dat ze gentechvrij zijn.