Het had niet veel ge­scheeld, of Sancta Ma­ria, regionaal opvang­en behandelhuis voor 34 zwerfjongeren van 18 tot 23 jaar in de Nijmeegse wijk Hees, was ter ziele. Een tekort dreigde van 1 miljoen per jaar. Voor maatschap­pelijk hulpverlener Iriszorg was dat niet vol te houden. GroenLinks-wethouder Bert Frings (Zorg) is inmiddels weer optimistisch over de toekomst van de voorziening, maar de organisatie moet flink op de schop. Een artikel uit De Gelderlander.

Wat Frings betreft zullen zwerfjon­geren minder lang in de crisisop­vang verblijven en, indien dat kan, al na enkele maanden professione­le ondersteuning elders krijgen. Die wordt gegeven bij de ouders thuis of in het woonhuis waar ze met hulp van een andere instelling leren zelfstandig te wonen.

Wat dreigde mis te gaan?
„Voor de 27 langdurige verblijfs­plaatsen kreeg Iriszorg het afgelo­pen jaar maar een klein deel, ne­gen plaatsen, vergoed van het zorg­kantoor. Dat komt, omdat de re­gels voor indicaties zijn aange­scherpt, waardoor de vergoedin­gen zijn teruggelopen.
Eerst wist Iriszorg het gat te dich­ten door intern te schuiven met awbz-gelden (geld voor langdurige zorg, red.). Het is nu ineens een probleem geworden, omdat het rijk de teugels heeft aangehaald.
Zorginstellingen als Entréa hebben ook minder geld en kopen daar­door minder plaatsen in bij Sancta Maria. Ook daardoor droogde de geldstroom op.”

De problemen van de jongeren zijn niet genoeg voor een zorgindicatie?
„Oh, dat zeker wel. Vaak is sprake van ernstige gedragsstoornissen en verslaving. In veel gevallen ligt daar een psychiatrische stoornis onder. Maar wat iemand precies mankeert, blijft vaak onduidelijk.
Voor een exacte diagnose is lang­durig onderzoek nodig. Maar hoe doe je dat, als die jongeren op straat zwerven? Iedereen weet dat de noodzaak voor opvang er is. Al­leen de indicatie en dus de vergoe­ding krijg je niet.”

Een vicieuze cirkel?
„Precies. De regels zijn nog onlogi­scher als je bedenkt dat ziektes als schizofrenie, borderline en mani­sche depressiviteit zich vaak pas duidelijk openbaren boven de 20 jaar. Daar gaan vaak jaren van ge­dragsproblemen aan vooraf, zon­der dat er een duidelijke oorzaak is te geven. Voor deze jongeren is er dus geen geld, maar stapelen de problemen zich wel steeds verder op.”

Toch is er een oplossing?
„Voor dit jaar lappen gemeente, zorgkantoor en iriszorg elk eender­de van het tekort van een miljoen bij elkaar. Per 2013 schuift Iriszorg intern met de opvangplekken. De dure, vaste verblijfsplaatsen wor­den teruggebracht van 27 naar 18.
Opvang die wegvalt, moet worden overgenomen met verblijfsplaat­sen voor minder zware gevallen.
Ook verdubbelen we het aantal plekken in de nachtopvang van 5 naar 10. Dat is niet noemenswaar­dig duurder, terwijl je wel in een behoefte voorziet.”

Met minder opvang voor de zware gevallen laat je wellicht jongeren in de kou staan?
„We zetten met beter onderzoek in op het sneller doorsturen van Sancta Maria naar trajecten elders, bijvoorbeeld voor het begeleid wo­nen van bijvoorbeeld Pluryn, En­tréa of De Driestroom. Jongeren zitten dan eerder op de goede plek en blijven niet onnodig hangen.
Een nieuwe kans is ook, dat vanaf 2015 gemeenten ook de jeugdzorg onder de 18 jaar onder hun hoede krijgen. Hulptrajecten stoppen nu nog abrupt op de 18e verjaardag.
Jongeren belanden op straat, om­dat ze er ineens alleen voorstaan.
Met de gemeente als verantwoor­delijke voor alle zorg tot 23 jaar, kun je de hulpverlening beter stroomlijnen.

Maar liefst driekwart van alle jon­geren die Sancta Maria opvangt, heeft een verleden in de jeugd­zorg. Hoe komt het dat ze nog steeds in de problemen zitten?
Veel zorg is te bureaucratisch gere­geld, er zijn te veel schotten tussen de instellingen. Ik weet zeker dat we als gemeente door de kortere afstand betere hulp op maat kun­nen bieden. Door meteen bij ouders thuis te begeleiden, voor­kom je ellende later. Uiteindelijk sparen we zo veel geld uit.”