In het regeerakkoord staan maatregelen voor de zorg, die veel kwetsbare burgers in hun dagelijkse leven (gaan) raken. De maatregelen zijn nog niet in detail uitgewerkt, maar de financiële opbrengst is al wel ingeboekt. En wel als korting op de stijgende zorgkosten. De maatregelen raken niet alleen individuele burgers, die ondersteuning nodig hebben, ze leiden ook tot ontslag of slechtere arbeidsvoorwaarden voor veel mensen.
Huishoudelijke hulp
In het regeerakkoord staat dat de huishoudelijke hulp voor nieuwe klanten per 1 januari 2014 en voor bestaande klanten per 1 januari 2015 wordt gestopt. Iedereen moet zelf de huishoudelijke hulp gaan betalen. De gemeente houdt 25% van het budget over voor individueel maatwerk. Van de Nijmeegse klanten die huishoudelijke hulp krijgen, blijkt dat 65% een inkomen heeft op of rond de 20.000 euro bruto per jaar ligt. Dat is ook de grens voor extra uitkeringen of voorzieningen voor mensen met een minimuminkomen. Hoe moet de gemeente 65% van de bestaande klanten bedienen met 25% van haar budget? Dat betekent dus pijnlijk “nee” verkopen aan, veelal, kwetsbare ouderen. Het is prima als de regering inkomensgrenzen gaat invoeren, maar hoe moet de man (78) van een dementerende partner (82) met een inkomen net boven die norm, zijn vrouw thuis blijven verzorgen, als hij daarbij weinig tot geen ondersteuning krijgt?
Een budget dat met 75% verlaagd wordt, betekent voor verreweg de meeste mensen dat de huishoudelijke hulp domweg stopt. In de thuiszorg werken veel laagopgeleide mensen, vooral vrouwen. De meesten hebben een deeltijdcontract, vaak net niet boven de 20 uur per week. Als we maar 25% van ons budget krijgen, betekent dat alleen al voor de regio Nijmegen een verlies van zo’n 600 banen.
De gemeente en het UWV krijgen dan de taak om deze mensen weer snel aan werk te helpen. De meeste gemeenten hebben nu al te maken met een stijgende werkloosheid en er zijn te weinig vacatures. De werkloosheid zal verder stijgen en de gemeentelijke budgetten staan steeds meer onder druk.
Dagbesteding
Gemeenten krijgen meer taken erbij, dat staat in het regeerakkoord. En daar krijgen gemeenten ook geld voor. Alleen, veel minder dan het Rijk er nu aan kwijt is. De belangrijkste bezuiniging, vanaf 2015, 1,5 miljard, is het schrappen van dagbesteding. Dagbesteding is zowel bedoeld voor het aan het werk houden van mensen, die niet zelf hun loon kunnen verdienen. Maar ook voor dementerende bejaarden, mensen met een niet aangeboren hersenletsel of met psychische problemen.
Het kan toch niet de bedoeling zijn dat al die mensen via de nieuwe Participatiewet aan werk geholpen gaan worden? Of dat zij door een bedrijf in dienst genomen worden, omdat bedrijven 5% gehandicapten in dienst moeten nemen. Die 5% is een goede beweging, maar is er budget voor de bemiddeling en begeleiding naar werk? Veel mensen van cliëntenraden vrezen het beeld dat mensen dan weer thuis komen te zitten. Achter de geraniums.
Extramuralisering
Het Lente akkoord heeft de lijn ingezet om mensen langer thuis te laten wonen. Het nieuwe kabinet gaat hierin nóg een stap verder. De toegang tot verzorgingshuizen of bijvoorbeeld woonvoorzieningen voor verstandelijk gehandicapten is straks nog maar beperkt mogelijk. Alleen voor de mensen met de zwaarste zorgvraag is er nog zorg met verblijf mogelijk. In Groningen betekent dit dat bij een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking gaandeweg 70% van de capaciteit (=318 plekken) extramuraal moet worden vormgegeven. Deze mensen zijn straks voor ondersteuning ook aangewezen op de gemeente. Terwijl, zoals eerder aangegeven, de mogelijkheden hiervoor drastisch worden verminderd. Dit maakt de maatregelen van het kabinet extra schrijnend, want overbelasting van de mantelzorger en ernstig sociaal isolement zijn vaak reden waarom mensen naar een verzorgingshuis gaan.
Spannen we met deze maatregelen om de zorgkosten in de hand te houden niet het paard achter de wagen? Iedereen kan op zijn vingers natellen dat de mensen die door deze bezuinigingen getroffen worden, zich minder prettig zullen voelen en dus eerder naar de dokter lopen. Of eerder een beroep doen op het verpleeghuis. Daarmee lopen we de kans dat het beroep op zwaardere vormen van zorg groter wordt. En we het budget niet in de hand kunnen houden.
Dat moet echt anders. Zo becijferde Ab Klink al dat we met slimmer plannen, zuiniger omgaan met materialen en medicijnen, 3 miljard zouden kunnen besparen. En kunnen we de ziekenhuiskosten niet verder drukken, door nog meer werk aan huisartsen over te laten?
Kunnen zorgaanbieders en verzekeraars, samen met gemeenten en het Rijk niet met betere plannen komen, die ook tot besparingen leiden, maar de meest kwetsbare burgers ontzien? Een uitdaging en een uitgestoken hand om mee te denken.
Wethouders Zorg en Welzijn
Bert Frings, Nijmegen
Lenie Scholten, Eindhoven
Jannie Visscher, Groningen
Harry Wagemakers, Dordrecht