Meer inspraak
Kern van de discussie is dat studenten en docenten meer inspraak willen, zoals in de periode voor 1997. In dat jaar werd een wet ingevoerd die als doel had de universitaire bestuursstructuur te hervormen.Dat betekende zoveel als 'een bedrijfsmatig model invoeren'. Daarna kregen bestuurders en managers een steeds grotere rol. Op universiteiten zijn studentenraden en opleidingscommissies ingesteld. De centrale medezeggenschap – bestaande uit studenten en personeel – praat mee over beleid op de hele instelling. Op de faculteiten gebeurt min of meer hetzelfde: daar adviseert de facultaire medezeggenschap de decaan of het faculteitsbestuur. Op opleidingsniveau is er een opleidingscommissie.Hogescholen kennen een soortgelijke structuur, al hebben de raden en commissies vaak een andere naam. Goed geregeld, denkt u misschien. Maar zowel op papier als in de praktijk is de situatie ingewikkeld en zijn er grote verschillen tussen instellingen. Zolang de verhoudingen met het bestuur goed zijn, kan de medezeggenschap veel bereiken. Maar bij verschillen van mening heeft de medezeggenschap vaak geen poot om op te staan.En opleidingscommissies, waarin studenten en docenten samen zitting nemen, mogen alleen advies geven. Terwijl deze commissie bij uitstek geschikt is om als 'waakhond' de kwaliteit van de opleiding te bewaken, heeft zij geen tanden. Dat geeft besturen die hun studenten en docenten minder serieus nemen de mogelijkheid adviezen bijna achteloos naast zich neer te leggen. In Amsterdam gebeurde dat voortdurend en leidde de grote ontevredenheid van de studenten tot bezettingen.
Focus op rendement
De discussie over bevoegdheden van de medezeggenschap is niet nieuw, maar grote veranderingen zijn zeldzaam. Misschien wel omdat de medezeggenschap zelf – ironisch genoeg – onvoldoende rechten heeft dit te veranderen. Aan de Radboud Universiteit is het extra ingewikkeld door de bijzondere status van de instelling. Het klinkt vreemd, maar de 'katholieke identiteit' maakt wettelijke uitzonderingen mogelijk.Toch is dit niet het grootste struikelblok voor het verkrijgen van meer rechten. Dat is het feit dat medezeggenschapraden jaarlijks van samenstelling wisselen en vaak onvoldoende doorpakken. Het gebeurt bovendien regelmatig dat besturen bij onenigheden wachten tot er een nieuwe raad zit, die wel meewerkt met de plannenJuridische procedures bij geschillen zijn ingewikkeld en sommige raden willen niet uit de gratie van het bestuur raken. Door overheidssturing op rendement – dus de focus op onder meer het tempo waarin wordt afgestudeerd en niet op de kwaliteit van onderwijs – hebben medezeggenschappers weinig tijd om hun werk goed te doen. Terwijl tijd en goede ondersteuning hard nodig zijn: het controleren van de beleidsstukken is immers ingewikkeld en verantwoordelijk werk.
Meer democratie bij zorginstellingen en woningcorporaties
Op hogescholen is meer inspraak misschien nog wel belangrijker. Problemen als schaalvergroting en de druk op sneller studeren in plaats van onderwijskwaliteit zijn hier nog groter dan op de universiteiten.De discussie over meer inspraak moet echter niet alleen binnen de muren van onderwijsinstellingen worden gevoerd. Ook bijvoorbeeld zorginstellingen en woningcorporaties worden beter van kritische feedback van gebruikers. Niet voor niets is de gemeente Nijmegen op verzoek van GroenLinks momenteel in gesprek met huurders, patiënten en cliënten om met elkaar te verkennen hoe de zeggenschap vergroot kan worden.Ik hoop van harte dat een eerste stap wordt gezet richting meer democratie op de Hogeschool Arnhem-Nijmegen en de Radboud Universiteit. En dat ook andere instellingen hun bewoners en gebruikers steeds meer betrekken. Niet alleen omdat Nijmegen daarin gezien de traditie voorop moet lopen, maar vooral omdat plannen er beter door worden.
Lisa Westerveld studeerde filosofie in Nijmegen, was actief voor Studentenvakbond AKKU en 2 jaar voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Ze werkt nu bij de Algemene Onderwijsbond en is raadslid voor GroenLinks.
·
