Bouwen in eigen beheer kan de woningbouw in de Waalsprong een impuls geven, stelt GroenLinks-wethouder Jan van der Meer. Zelfbouw zorgt bovendien voor meer kwaliteit. Een ingezonden artikel in De Gelderlander.
De stagnatie van de woningbouw is een van de meest in het oog springende gevolgen van de economische crisis. Commerciële bouwpartijen durven geen nieuwe projecten aan voordat 60 tot 80 procent van de woningen is verkocht. Behalve bij de ontwikkelaars, is ook bij kopers voorzichtigheid troef. Desondanks blijkt uit de cijfers dat Nijmegen een groeiende woningbehoefte heeft. Volgens het CBS groeit onze stad – als een van de weinige steden – nog naar 200.000 inwoners in 2040. Daarnaast wonen er gemiddeld steeds minder personen in een woning.
Door deze demografische ontwikkelingen zijn meer woningen nodig. Voor alle doelgroepen en bovendien woningen van een goede kwaliteit, energiezuinig en duurzaam. Het is dus zaak de woningbouw weer op gang te helpen. Om tempo in de woningbouw te krijgen wil ik als wethouder de komende jaren onder andere meer inzetten op particulier opdrachtgeverschap. In deWaalsprong starten we hiermee met 400 woningen.
Bij particulier opdrachtgeverschap is de burger niet alleen woonconsument maar ook woonproducent. De voordelen zijn duidelijk. Zelfbouwers hoeven niet te wachten totdat 70 procent van de woningen is verkocht. Dat is goed voor het tempo. En zelfbouwers gaan niet voor winstmaximalisatie maar voor woonmaximalisatie. Dat betekent meer kwaliteit en ook meer duurzaamheid. Zeker ook omdat de bouwers zelf gaan wonen in hun woning en dus ook meer letten op de energieprestatie. Tot slot is particulier opdrachtgeverschap ook gunstig voor de lokale economie. Vooral kleinschalige bouwondernemers worden ingeschakeld omdat zij meer maatwerk aan de particulieren kunnen leveren.
Particulier opdrachtgeverschap is geen nieuw fenomeen. Niet alleen in het buitenland, maar ook in delen van Nederland is zelfbouw al heel gewoon. Daarnaast kennen we in de geschiedenis vele stedelijke voorbeelden van bouw door particulieren, zoals de bekende grachtengordel in Amsterdam. Langs het strakke stramien van de grachten staan de kleurrijke panden die middels particulier opdrachtgeverschap zijn gebouwd. In de recente geschiedenis zijn in steden slechts een handvol bijzondere voorbeelden te zien, zoals Roombeek in Enschede, Nieuw Leijden in Leiden en het Homeruskwartier in Almere.
Er zijn verschillende vormen van particulier opdrachtgeverschap. We kennen allemaal de vrije kavels, waar particulieren een eigen huis kunnen bouwen. Ook bestaan concepten waarbij iemand een rijtjeswoning bouwt terwijl de buren nog niet bezig zijn. Er ontstaan als het ware ‘wachtende muren’. Maar eenmaal af zijn dergelijke straten een verademing ten opzichte van de eentoningheid die vaak ontstaat bij seriebouw. Almere geeft ook kavels uit voor rijtjeswoningen voor mensen met een lager inkomen en zelfs voor minima. Die mogelijkheid wil ik in Nijmegen ook onderzoeken.
Een andere vorm is collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO). De GEMWaalsprong heeft het initiatief genomen om in Het Nijland, aan de rand van Oosterhout, daarvoor kavels beschikbaar te stellen. Mensen die op zoek zijn naar een nieuwbouwwoning, verenigen zich om in eigen beheer hun huis te bouwen. Dat heeft niets te maken met woongroepen of iets dergelijks, mensen die deelnemen hoeven zelfs geen bekenden van elkaar te zijn. Als belangstellende meld je je aan om samen met andere particulieren te bouwen op een beschikbaar bouwveld. Samen met deze anderen en onder professionele begeleiding zoek je een architect en ontwikkel je in gezamenlijk beheer de woningen. Dit biedt kansen voor bijzondere woon- en ontwerpwensen maar kan ook veel schelen in de kosten voor de woning. Het voordeel kan oplopen tot soms wel 15 procent van de kosten voor een vergelijkbare woning in de marktsector.
Een ander voordeel is dat als een collectief gelijkgestemden een bepaald (ontwerp)thema omarmt, hiervoor volop ruimte is. Waar de marktsector soms wat conservatief is, zijn zelfbouwers vaak meer gericht op innovatie, bijvoorbeeld op het gebied van energiebesparing en duurzame bouw. De ervaring bij dergelijke initiatieven is bovendien dat mensen een grote betrokkenheid krijgen bij hun nieuwe woning en de buurt. In sociaal opzicht levert CPO dus ook een plus.
Het stadsbestuur van GroenLinks, PvdA en D66 maakt zich sterk voor duurzaamheid en zelfredzaamheid. Dat kan heel concreet tot uitdrukking komen in particulier opdrachtgeverschap. Volgens mij is het een kansrijke manier van bouwen die helpt de woningbouw op gang te krijgen en die past bij de wensen van de woonconsument.
Jan van der Meer is wethouder Ontwikkeling Waalsprong, Wonen, Klimaat & Energie, Groen & Water in Nijmegen.